Jacek Szpotański

JACEK SZPOTAŃSKI
17.08.1927 – 3.01.2019

Jacek Szpotański, urodził się 17 sierpnia 1927 r. w Warszawie. Jego ojcem był Kazimierz Szpotański, wyjątkowa postać w polskiej elektryce, pionier polskiego przemysłu elektrotechnicznego, współtwórca Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Wydanie przez SEP monografii poświęconej tej wybitnej postaci pokryło się z datą jubileuszu jego syna. Działalność Kazimierza Szpotańskiego miała głębokie podłoże patriotyczne, które wyraził słowami: „ … osiągnięcie prawdziwej niepodległości poprzedzone być musi poprzez podniesienie całego narodu, a więc każdego Polaka, podniesienie cywilizacyjne oraz kulturalne, co możliwe jest jedynie przy równoczesnym zdobyciu mocnej pozycji gospodarczej w świecie”. Dom rodzinny uczył Jacka patriotyzmu, poszanowania pracy, rozsądnego działania i przyjaznego stosunku do ludzi. Cechy te zostały w Jacku ukształtowane i były oraz są ciągle widoczne w jego życiu.
Dzieciństwo i okres okupacji spędził Jacek w domu rodzinnym przy fabryce. Będąc uczniem szkoły zawodowej im. Konarskiego o kierunku elektrycznym, odbył praktyki nie tylko w fabryce ojca, ale również innych jak Bracia Borkowscy, Perkun, Perun. Po ukończeniu szkoły uzyskał stopień czeladnika. Brał udział w małym sabotażu AK roznosząc ulotki lub w walkach w czasie Powstania Warszawskiego. Został wywieziony do obozu w Majdanku.
Maturę uzyskał w liceum im. Rejtana w 1946 r. i rozpoczął studia w Szkole Inżynierskiej Wawelberga i Rotwanda, pracując jednocześnie jako asystent w Katedrze Pomiarów Elektrycznych. Po połączeniu Szkoły z Politechniką Warszawską uzyskał w 1950 r. dyplom inżyniera elektryka na Politechnice.
W latach 1950 – 1952 odrabiał nakaz pracy w Kopalni Węgla Kleofas w Katowicach – Załężu jako sztygar i nadsztygar elektryczny, a w 1952 r. rozpoczął swą wieloletnią pracę w energetyce zawodowej, w Zarządzie Energetycznym Okręgu Centralnego w Warszawie, przemianowanym w 1959 r. na Zakłady Energetyczne Okręgu Centralnego (późniejszy Centralny Okręg Energetyczny), wielozakładowe przedsiębiorstwo państwowe. Początkowo pracował w dziale technicznym, a następnie do 1966 r. w biurze projektowo-konstrukcyjnym, którego został kierownikiem. Po okresie pracy projektanckiej w zespole stacji elektroenergetycznych, jako kierownik biura uczestniczył w pracach koncepcyjnych nadających kierunek rozwojowi sieci na terenie Okręgu Centralnego. Należały do nich prace koncepcyjne rozwoju sieci 110 i 220 kV całości ZEOC oraz dużych aglomeracji – warszawskiej i łódzkiej. Koncepcja zasilania m.st. Warszawy zmieniła zasady rozwoju sieci miejskiej, wynikające z wcześniejszych opracowań Politechniki Warszawskiej z początku lat pięćdziesiątych. Jej efektem była m. in.:
- budowa stacji 220/110 kV Miłosna, dwutorowego pierścienia linii 110 kV pomiędzy stacjami Mory i Miłosna z przyłączonymi do niego elektrociepłowniami Żerań i Siekierki;
- budowa stacji 220/110 kV Towarowa, jako wprowadzenia sieci NN w głąb miasta;
- zmiana rozwiązań nowych stacji 110/15 kV, ich lokalizacja i budowa przez następne lata;
- wprowadzenie linii kablowych 110 kV;
- zmiana zasad i budowa nowej sieci kablowej 15 kV.
W mieście Łodzi zaprojektowano układ miejskiej sieci 110 kV. W końcowym okresie pracy na stanowisku kierownika biura poświęcił się osobistemu zaangażowaniu w budowę Ośrodka Wypoczynkowego w Jastrzębiej Górze i w jej zakończenie. W 1966 r. został przeniesiony do Zakładu Energetycznego Warszawa – Teren na stanowisko dyrektora ds. inwestycji.
W latach 1966 - 1970 ukończył Wydział Ekonomiczny Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1967 – 1968 odbył roczny staż techniczny w ramach współpracy francusko – polskiej, organizowany przez francuską agendę rządową ASTEF. Odbywając staż w EdF i poprzez generalny syndykat producentów urządzeń elektroenergetycznych w kilku fabrykach tych urządzeń, miał możliwość zapoznania się z organizacją pracy w energetyce francuskiej, sieciami przesyłowymi i rozdzielczymi oraz produkcją urządzeń ze szczególnym uwzględnieniem aparatury rozdzielczej. Z odbytego stażu otrzymał dyplom z wyróżnieniem i zaproszenie na tzw. apres-stage, który odbył po dwóch latach na temat elektrowni jądrowych.
W 1968 r. Jacek Szpotański objął stanowisko zastępcy dyrektora ds. sieci w Zjednoczeniu Energetyki, pracując tam blisko 8 lat, do 1978 r. W 1974 r. - przy jego udziale decyzyjnym - zastały sprowadzone pierwsze wyłączniki 110 kV z sześciofluorkiem siarki z Delle Alsthom. Następnie przeszedł do nowo utworzonego Ministerstwa Energetyki i Energii Atomowej na stanowisko zastępcy dyrektora departamentu planowania i rozwoju perspektywicznego, a następnie zastępcy dyrektora departamentu eksploatacji. W dalszej kolejności sprawował funkcję dyrektora w dyrekcji ds. sieci elektroenergetycznych. W tym czasie koordynował prace nad koncepcją i realizacją układu sieci najwyższych napięć w Polsce. Po likwidacji MEiEA przeszedł na wcześniejszą emeryturę w 1982 r.
W okresie pracy w naczelnych organach energetyki potrafił skupić wokół siebie grupę wybitnych fachowców, jako współpracowników. Z grona nieżyjących trzeba tu wymienić Andrzeja Strzeleckiego, przyszłego Zastępcę Sekretarza Generalnego SEP. Zdolność pozyskiwania wartościowych współpracowników była cechą Jacka Szpotańskiego , wynikającą z jego autorytetu i stosunku do ludzi traktowanych przyjaźnie, choć nie bezkrytycznie. Jego bardzo liczne wizytacje i kontrole w jednostkach organizacyjnych energetyki i obiektach sieciowych pozwoliły mu na dobrą znajomość nie tylko urządzeń sieciowych ale również ludzi na różnych szczeblach organizacyjnych. Te cechy zjednały mu popularność w środowisku SEP i przyczyniły się do trzykrotnego wyboru na Prezesa Stowarzyszenia.
Do SEP wstąpił Jacek Szpotański w 1953 r. W kadencjach 1975 – 1977 i 1978 – 1980 pełnił funkcję wiceprezesa OW, a w okresie od października 1978 r. przez rok funkcję p. o. prezesa. Funkcję Prezesa SEP pełnił w kadencjach1981 -1984, 1984 – 1987 i 1990 – 1994. W okresie 1994 – 1998 był członkiem ZG SEP. Okres prezesowania Jacka Szpotańskigo został scharakteryzowany w Historii SEP 1919 – 1999 następująco:
Niewątpliwie w trudnym dla kraju i społeczeństwa okresie udało się prowadzić działalność stowarzyszeniową możliwie bez wstrząsów. Udało się ochronić Stowarzyszenie od prób uwikłania w działalność polityczną. Udało się również utrzymać konsolidację środowisk elektryków i przeciwdziałać tendencjom dezintegracyjnym, np. w postaci podejmowanych prób tworzenia nowych stowarzyszeń. Wdrażano w tym okresie zasady koleżeńskiej współpracy i wysoki poziom kultury współżycia między innymi poprzez szerzenie idei „SEP – Stowarzyszeniem przyjaciół”. Dzięki temu wytworzył się w Stowarzyszeniu swoisty klimat przyjaźni i zaufania.
I ta opinia, której aktualności nie zmienił czas jest jednym z wątków oceny prezesury Jacka Szpotańskiego. Ale są też inne wątki, nie mniej ważne. Miał wizję polskiej energetyki i SEP. Dalekowzroczność spojrzenia na ważne sprawy upodobniły go do ojca. W okresie jego prezesury powstało wiele opinii, ekspertyz, raportów i pełnych programów dla energetyki, adresowanych do rządu, parlamentu i PAN. W ich opracowywanie duży wkład wnieśli poza Prezesem również prof. Paszkowski, Andrzej Strzelecki i członkowie CK Sekcji Energetycznej.
Był inicjatorem ustanowienia Dnia Elektryki 10 czerwca, co zostało przyjęte przez stowarzyszenia innych krajów i zaowocowało uznaniem tej daty za Międzynarodowy Dzień Elektryki. Corocznie SEP organizuje jego uroczyste obchody.
Ważnym osiągnięciem było scalenie BBJ i ulokowanie go na terenie Instytutu Elektrotechniki w Międzylesiu.
Utrzymywał ścisłą więź z oddziałami SEP wizytując je, biorąc udział w uroczystościach, podtrzymując tradycyjne spotkania z prezesami.
Kontynuował i zacieśniał współpracę ze stowarzyszeniami elektryków z Francji, Niemiec, Węgier i Włoch. Podtrzymywał organizowanie na przemian Dni Elektryki tych krajów w Polsce i Dni Polskich w tych krajach.
Był inicjatorem współpracy ze stowarzyszeniami z poza NOT jak SARP, PTE.
Był nadal członkiem wielu organizacji technicznych i gospodarczych jak CIGRE, UNIPEDE, Polski Komitet Światowej Rady Energetycznej, PTPiREE, Stowarzyszenie Przemysłowców Polskich, Akademia Inżynierska, Polskie Towarzystwo Nukleoniczne. Był długoletnim członkiem i przewodniczącym Rady Programowej miesięcznika „Energetyka”, następnie „Wokół Energetyki”.
Był fundatorem i przewodniczącym kapituły nagrody Złoty Lew im. Kazimierza Szpotańskiego przyznawanej w czasie corocznych Targów ENERGETAB w Bielsku-Białej za jakość, ekonomikę, estetykę i nowoczesność.
Za pracę zawodową i stowarzyszeniową został uhonorowany licznymi odznaczeniami państwowymi w tym Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim OOP, odznaczeniami resortowymi, wojewódzkimi i stowarzyszeniowymi: Złotą i Srebrną OH SEP i NOT, wieloma medalami SEP oraz francuskim Medalem Ampera. W 1987 r. XXIV WZD nadał mu godność Członka Honorowego SEP.
W ostatnich latach komplikacje po złamaniu nogi ograniczyły jego mobilność. Prowadził jednak dom otwarty dla przyjaciół z wzajemnością korzystających z jego sympatii oraz dla kolegów pragnących zasięgnąć jego rady w sprawach Stowarzyszenia, a które to rady były cenione za trafność i zgodność z dewizą, że SEP powinien być Stowarzyszeniem Przyjaciół. Będąc w stałym kontakcie ze sprawami Stowarzyszenia pozostawał dla koleżanek i kolegów uznanym i cenionym autorytetem.

Miłosława Bożentowicz

Źródła: Zbigniew Białkiewicz - Sylwetki Prezesów SEP – Jacek Szpotański, Spektrum nr 6-7
2004 r.,
Historia SEP 1919 – 1999,
Jan Felicki – Kazimierz Tadeusz Szpotański, Seminarium 100 lat Elektroenergetyki
Warszawskiej, SEP Oddział Warszawski 2003,
Lech Bożentowicz – Jacek Szpotański, referat z okazji uroczystości 85-lecia.

POŻEGNANIE - FOTO WSPOMNIENIE