Skip to main content

Szpotański i jego kontakty z pracownikami nauki

Kazimierz Szpotański (1887-1966) był jednym z pionierów polskiego przemysłu elektrotechnicznego, współzałożycielem i wieloletnim prezesem Stowarzyszenia Elektryków Polskich.  Jego największym osiągnięciem było zbudowanie fabryki aparatów elektrycznych, największej w Polsce, w okresie międzywojennym. Produkty z jego fabryki charakteryzowały się wysokim poziomem technicznym i bardzo długim czasem użytkowania. Osiągnął to przede wszystkim dzięki swojej pracowitości i umiejętności wyzwolenia inicjatyw twórczych u pracowników swojej fabryki. Po wojnie ponad dwudziestu pracowników jego fabryki zasiliło kadrę naukową uczelni technicznych.
Niezależnie istotnym dla osiągnięcia celu były kontakty Kazimierza Szpotańskiego z osobami biznesu i nauki. Kiedy w 1924 r. swoją firmę przekształcał w spółkę akcyjną, prezesem zarządu został  Wacław Lachert.

Z1.Wacław Lachert (1872-1950), 

1

przemysłowiec i filantrop o wyjątkowych umiejętnościach w zakresie organizowania i kierowania przedsiębiorstwami. Od r. 1936 pracował w zarządzie Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK), a w trudnych warunkach wojennych jako prezes Zarządu Głównego PCK
K. Szpotański współpracował z pracownikami naukowymi Politechniki Warszawskiej. W  1933 r. zatrudnił w fabryce młodego naukowca Wydziału Elektrycznego inż. S. Szpora. Był on asystentem prof. Drewnowskiego. Pracując w fabryce obronił pracę doktorska w 1934 r. Stałym doradcą i konsultantem w fabryce był  prof. Adolf Morawski z Politechniki Warszawskiej. Niezależnie poprzez działalność w SEP utrzymywał przyjacielskie stosunki m.in. z prof. Mieczysławem Pożaryskim (1875-1945), prof. Kazimierzem Drewnowskim (1881-1952), prof. Januszem Groszkowskim ( 1898-1984).
K. Szpotański budował swoją firmę przez cały okres międzywojenny. W czasie wojny dalej nią kierował  i przygotowywał plany  dalszego jej rozwoju w wyzwolonej Polsce. Co więcej, zaraz po wyzwoleniu, wraz z byłymi pracownikami przystąpił do odbudowy zniszczonej fabryki.
Jednak jego doświadczenie i wiedza nie zostały wykorzystane w okresie powojennym. Nowe władze uznały go za człowieka związanego z ustrojem niegodnym socjalizmowi, choć nie należał do żadnej partii politycznej. Został odsunęły od wpływu na rozwój polskiego przemysłu elektrotechnicznego. Nie pozwolono mu pracować w jego firmie, po wojnie upaństwowionej, powszechnie znanej pod zmienioną nazwą „ZWAR”. 
Zabrano mu cały dorobek materialny, ale nowa władza nie zabrała mu jednego - sympatii i życzliwości od pracowników fabryki i kolegów ze środowiska Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Po wojnie utrzymywał przyjazne, a nawet niemal rodzinne stosunki z wieloma z nich. To dodawało mu sił i satysfakcji w codziennym życiu, kiedy nie zawsze miał wystarczające środki na utrzymanie rodziny.
W jednym z listów do prof. Bohdana Walentowicza, byłego pracownika fabryki , napisał:
„ … Do rozwoju FAE przyczyniło się wielu naszych kolegów… Jeżeli więc traktować założenia i prowadzenie FAE jako zasługę, to mnie należałaby się tylko jej cząstka, a i to nie za bardzo, ponieważ wykonałem zaledwie początek zamierzonego programu. Czuje się jednak szczęśliwym, ponieważ pracowałem ze stuprocentowym oddaniem się mojej pracy i nic nie mam sobie do wyrzucenia. Moim olbrzymim zyskiem jest, że zyskałem sympatię i życzliwość znacznej części kolegów, a nawet osób zupełnie mi nieznanych…”.
Bardzo wymownym było uroczyste spotkanie jakie zorganizował prof. Stanisław Szpor  w dniu 14 lipca 1963 r., w swoim mieszkaniu w Gdańsku. Na to spotkanie zaprosił Kazimierza Szpotańskiego wraz z żoną oraz kilku pracowników naukowych Politechniki Gdańskiej. Byli to:
- prof. Kazimierz Kopecki- rektor Politechniki Gdańskiej, 
- prof. Bogdan Walentynowicz - P.A.N; 
- prof. Stanisław Trzetrzewiński – dziekan Wydziału Elektrycznego PG ,
- prof. Tadeusz Lipski – dyr. Instytutu Wysokich Napięć i Aparatów Elektrycznych PG;
- Roman Pacewicz - dyrektor CHZ “Elektrim”, 

 

Z2. Spotkanie   dniu 14 lipca1963 r.  

1 duze

 

w Gdańsku w mieszkaniu prof. Stanisława  Szpora :od lewej Maria Szpotańska, Kazimierz Kopecki, Tadeusz Lipski, Bogdan Walentynowicz, Kazimierz Szpotański, Stanisław Trzetrzewiński, Roman Pacewicz, Roman Sączka i pani Kopecka. Zdjęcie wyk. Stanisław Szpor.
K. Szpotański bardzo interesował się powojennym losem swoich byłych pracowników. Często rozmawiał z nimi na temat ich przyszłości. W kilkunastu przypadkach ich nowym miejscem pracy stały się wyższe uczelnie, gdzie dochodzili do stanowisk profesorskich. Był zapraszany na Politechnikę Gdańską i Politechnikę Warszawską. Uczestniczył w publicznych rozprawach doktorskich.

 

Z3. Obrona pracy doktorskiej mgr inż. Bohdana Walentynowicza 

11 duze

 

w Sali Senatu  Politechniki Warszawskiej w 1963 r. Od prawej Witold Kotowski ( w głębi), Wacław Szymanowski, Jacek Wojtowicz, Stanisław Bolkowski, Kazimierz Szpotański.

A. Profesorowie zaprzyjaźnieni z K. Szpotańskim  
w okresie międzywojennym

Z4. Prof. Mieczysław Pożaryski (1875-1945)

2

 

Panowie M. Pożaryski i K. Szpotański spotkali P.A.N się w Moskwie na Kongresie Techników Polskich w Rosji, odbywającym się we wrześniu 1917 r. W tamtych latach K. Szpotański mieszkał w Charkowie, a M. Pożaryski w Moskwie. Obaj w 1918 roku powrócili do Warszawy. Współpracowali w ramach SEP. Kiedy w 1919 r. została podjęta uchwała o utworzeniu SEP, M. został wybrany Prezesem, a K. Szpotański jednym z członków zarządu nowej organizacji. 
Mieczysław Pożaryski ukończył studia wyższe w Petersburgu (inżynier-technolog) i w Darmstadt (inżynier-elektryk). W latach 1899- 1916 wykładał elektrotechnikę i fizykę w Szkole im. Wawelberga i Rotwanda w Warszawie. 
W okresie pierwszej wojny światowej mieszkał w Moskwie i  wykładał w polskim gimnazjum. Uczestniczył w pracach Polskiej Szkoły Naukowej, pracował w fabryce „Dynamo”. Uczestniczył w I Kongresie Techników Polskich w Rosji w  1917 r., gdzie spotkał K. Szpotańskiego. 
W 1918 r. powrócił do Warszawy i rozpoczął wykłady na Politechnice Warszawskiej. W 1919 r. został profesorem zwyczajnym, a w 1920 roku – nadzwyczajnym profesorem PW. 
Był pierwszym dziekanem Wydziału Elektrotechnicznego PW (od 1924 r. Wydziału Elektrycznego). Pełnił to stanowisko w latach 1921–1925, 1934–1935 i 1937–1945. Równocześnie nadal wykładał w szkole Wawelberga i Rotwanda.
W 1919 roku został wybrany pierwszym prezesem nowej organizacji –SEP. Funkcje prezesa pełnił przez wiele lat.
W pierwszych latach okupacji prof. M. Pożaryski uczył fizyki na kompletach liceum w Grodzisku Mazowieckim, gdzie miał swój dom.  W 1942 r. po otwarciu Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej pełnił funkcję kierownika Wydziału Elektrycznego. Po wojnie, już 12 kwietnia 1945 r. rozpoczął pracę na PW. Niestety zmarł nagle 22 kwietnia.

Bolesław Jabłoński (1890- 1956)
Bolesław Jabłoński odbył studia w Instytucie Elektrotechnicznym w Nancy,   tytuł inżyniera uzyskał w 1914 r. Od 1915 r. pracował w  różnych zakładach elektrotechnicznych i w elektrowniach. Między innymi w Charkowie, gdzie poznał Kazimierza Szpotańskiego.
Od 1919 r. zamieszkał w Warszawie. Ożenił się z siostrą żony Kazimierza Szpotańskiego. Pracował między innymi  w Fabryce Szpotańskiego. W Elektrowni Powiśle był kierownikiem Działu Liczników i Legalizacji Liczników. Wykładał w Szkole Inżynierskiej Wawelberga i Rotwanda. 
Od 1945 r. pracował na Politechnice Warszawskiej. W latach 1946-1947 r. na stanowisku kierownika Katedry Miernictwa Elektrycznego, a od 1950 r. na stanowisku kierownika  Katedry Elektrycznych Przyrządów Pomiarowych. W 1948 r. uzyskał tytuł docenta, a w 1950 r. profesora nadzwyczajnego.

 

Z6. Prof. Adolf Jan Morawski ( 1895-1940).

3

 

Od 1937 r. stały konsultant i doradca techniczny  Fabryki Szpotańskiego, specjalizacja wyłączniki olejowe.
Profesor nadzwyczajny (1937 r.) urządzeń elektrycznych na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. 
Od 1925 r. prowadził badania w dziedzinie sieci i urządzeń elektrycznych oraz elektryfikacji. Przewodniczący podkomisji Polskiego Komitetu Energetycznego, opracowującej projekt elektryfikacji Polski na najbliższe dziesięciolecie. Autor pierwszej w Polsce książki o sieciach elektrycznych - „ Siecie elektryczne i współpraca elektrowni”.
Działacz Stowarzyszenia Techników Polskich. Działacz wielu organizacji technicznych i gospodarczo-przemysłowych, m. in. Komisji Normalizacji i Elektrotechnicznej SEP, przewodniczący grupy elektryfikacyjnej SEP.
Porucznik rezerwy, zginął w obozie 16-04-1940 r. i został pochowany w Katyniu. Był jednym z czterech pracowników lub współpracowników fabryki, którzy zginęli w Katyniu (inż. Zygmunt Brzeziński, Bohdan Kuliński, inż. Ryszard Winsze).

 Z7. Prof. Kazimierz Drewnowski (1881-1952)

4


Prof. Kazimierz Drewnowski współpracował z K. Szpotańskim w ramach działalności w SEP zarówno w okresie międzywojennym jak i podczas wojny.  Był częstym gościem w domu Kazimierza Szpotańskiego.  Po wojnie często zapraszał  Kazimierza Szpotańskiego  do swojego  mieszkania, mieszczącego się na terenie Politechniki Warszawskiej. Panowie spotykali się razem z żonami i nazywali to spotkaniami czwartkowymi.
Prof. K. Drewnowski studiował na politechnikach we Lwowie, Zurychu i w Darmstadt, specjalizował się w dziedzinie techniki wysokich napięć. 
W latach 1905-09 pracował w założonej przez Ignacego Mościckiego fabryce kondensatorów elektrycznych we Fryburgu w Szwajcarii oraz w oddziale firmy "Siemens-Schuckert" w Wiedniu i we Lwowie. Od 1907 był adiunktem Katedry Elektrotechniki w Szkole Politechnicznej we Lwowie.  Był współtwórcą polskiego Słownika Elektrotechnicznego wydanego w ramach Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie. 
W czasie pierwszej wojny światowej był organizatorem wojskowych oddziałów łączności. Po wojnie został szefem służb łączności i komendantem Głównej Szkoły Artylerii i Inżynierii w Warszawie. 
Był współinicjatorem powstania Wydziału Elektrycznego na Politechnice Warszawskiej. W 1923 r. zorganizował Zakład Miernictwa Elektrycznego i Wysokich Napięć oraz Laboratorium Wysokich Napięć, pierwszą tego typu placówkę w Polsce. 
W 1939 roku został wybrany Rektorem Politechniki. Uczelnia w czasie wojny działała w konspiracji. K. Drewnowski kierował uczelnią do listopada 1942 roku, kiedy to został aresztowany i  wywieziony do Majdanka, a następnie  i Dachau. W Dachau uratował siebie i więźniów obozu kiedy skontaktował się z wojskiem amerykańskim poprzez radio własnej konstrukcji. W 1945r. w  Brukseli założył Ośrodek Studiów Wyższych Polskich, w którym kształcono zdemobilizowanych żołnierzy polskich.  Po powrocie do kraju w 1947 r. podjął pracę na Politechnice Warszawskiej na stanowisku kierownika Katedry Miernictwa Elektrycznego, zastępując na tym stanowisku inż. Bolesława Jabłońskiego.
Był wiceprezesem Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC) oraz  współzałożycielem i wiceprezesem Międzynarodowej Konferencji Wielkich Sieci Elektrycznych (CIGRE). Był również:  członkiem Koła Inżynierów Doradców i Inżynierów Rzeczoznawców przy Stowarzyszeniu Techników Polskich w Warszawie,  przewodniczącym Komisji Elektrycznej w Towarzystwie Naukowym Warszawskim.
Był współzałożycielem (1919) i członkiem honorowym Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP), współinicjatorem powstania Polskiego Komitetu Oświetleniowego oraz Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego. 

Z8. Jan Obrąpalski (1881-1958)

5


Współpraca pomiędzy J.Obrąpalskim a K. Szpotańskim dotyczyła działalności w SEP, szczególnie w okresie okupacji. Po wojnie J. Obrąpalski powrócił na Śląsk. Często przyjeżdżał do Warszawy i wtedy nocował u państwa Szpotańskich.
Jan Obrąpalski ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Instytutu Technologicznego w Petersburgu w 1904 r., a następnie studiował elektrotechnikę i termodynamikę na Politechnice w Berlinie Charlottenburgu (1906).
Pracę zawodową rozpoczął w 1908 r. w firmie Siemens w Sosnowcu, jako inżynier przy montażu maszyn i urządzeń elektrycznych. W 1911 r. przeniósł się do pracy w Towarzystwie Górniczym Saturn w Czeladzi. W tym samym roku był współzałożycielem  Koła Elektrotechników w Sosnowcu, przy  Sekcji Górniczo-Hutniczej Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu. Po zjeździe założycielskim SEP  koło w  Sosnowcu przystąpiło do SEP. 
W latach 1929-1934 był przewodniczącym Koła Energetyków przy Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Woj. Śląskiego w Katowicach.
Działalność dydaktyczną  i naukowa rozpoczął w 1924 r. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, w 1928 r. został docentem.
W 1929 r. doc. J. Obrąpalski objął stanowisko dyrektora Stowarzyszenia Dozoru Kotłów Parowych (SDKP) w Katowicach. W kadencji 1934/1935 był prezesem SEP. W latach 1936 - 1939 wykładał w Wyższym Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych w Katowicach.
W 1939 r. tuż przed wkroczeniem Niemców wyjechał z Katowic. W Warszawie nawiązał kontakt z K. Szpotańskim i w porozumieniu z nim zorganizował 12-osobowy zespół, który pod jego kierownictwem opracował Program Elektryfikacji Polski. Główne tezy tego projektu przedstawił po wojnie, w odczytach wygłoszonych  dnia 04.12.1945 r. w Warszawie i 07.03.1946 r. w Katowicach.
Brał czynny udział w restytucji działalności SEP. W marcu 1945 r., został członkiem Tymczasowego Zarządu Głównego.
W 1946 r. otrzymał stanowisko  profesora kontraktowego na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej. W latach 1947-1948 był prodziekanem Wydziału Elektrycznego.  W 1948 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1956 r. profesorem zwyczajnym. 
W 1956 r. został kierownikiem Katedry Elektryfikacji Zakładów Przemysłowych.

Z9. Włodzimierz Szumilin (1901-1977)

6


Współpraca pomiędzy W. Szumilinem a K. Szpotańskim dotyczyła działalności w SEP. Niezależnie, w okresie międzywojennym  W. Szumilin pracował w instytucjach związanych z elektryfikacją Mazowsza. Propagował aparaty elektryczne wyprodukowane w FAE. Często odwiedzał fabrykę.  
W Szumilin w okresie międzywojennym był współuczestnikiem budowy Elektrycznej Kolei Dojazdowej EKD Warszawa-Grodzisk oraz dyrektorem Zjednoczenia Elektrowni Okręgu Radomsko-Kieleckiego (ZEORK). Projektował  sieci elektryczne i stacje transformatorowe.
Po wojnie był zastępcą naczelnego dyrektora i dyrektorem ds. odbudowy ZEORK-u. 
Był prezesem SEP w latach 1947-49. Równolegle rozwijał działalność naukową. Prowadził wykłady z dziedziny sieci i urządzeń elektrycznych na Politechnice Warszawskiej, Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki Wawelberga i Rotwanda. W 1946 r. został mianowany kierownikiem organizatorem Katedry Sieci Elektrycznych na Wydziale Elektrycznym PW. Był współorganizatorem i dyrektorem naukowym Instytutu Elektrotechniki. Uczestniczył czynnie w pracach międzynarodowych i krajowych organizacji elektrycznych i energetycznych. Przewodniczył Polskiemu Komitetowi Wielkich Sieci Elektrycznych, był wiceprzewodniczącym i stałym członkiem rady zarządzającej Międzynarodowej Konferencji Wielkich Sieci Elektrycznych (CIGRE) oraz jej przewodniczącym honorowym, członkiem Międzynarodowego Związku Wytwórców i Rozdzielców Energii Elektrycznej (UNIPEDE), Sekcji Grupy Energetyki PAN, ekspertem Komitetu Elektrotechniki PAN.

Z10. Kazimierz Kopecki   (1904-1984)

7


K. Kopecki był pracownikiem Pomorskiej Elektrowni „Gódek”, zajmował się taryfami opłat za energię elektryczną. Poprzez ówczesnego dyrektora elektrowni A. Hoffmanna zapoznał się z K. Szpotańskim. Obaj współpracowali w SEP.
K. Kopecki (ur. 28 kwietnia 1904 w Morawsku, zm. 11 marca 1984 w Gdańsku) – inżynier elektryk, profesor i rektor Politechniki Gdańskiej, bezpartyjny poseł na Sejm PRL III i IV kadencji.
W 1928 r. ukończył studia na  Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. Już od 1927 pracował jako asystent w Laboratorium Pomiarów i Maszyn Elektrycznych, prowadząc ćwiczenia dla studentów III i IV roku. W latach 1928-1938 pracował w Pomorskiej Elektrowni Krajowej „Gródek”, najpierw jako inżynier, później – kierownik działu. Poprzez dyrektora elektrowni A. Hoffmanna poznał Kazimierza Szpotańskiego. 
Zajmował się problemami ekonomicznymi elektryfikacji kraju oraz wprowadzaniem nowoczesnej taryfy opłat za energię elektryczną. Uczestnik, budowy elektrowni  wodnej w Gródku i Żurze, parowej w Gdyni oraz   elektryfikacji Pomorza. Był także dyrektorem Elektrowni i Tramwajów Miejskich w Toruniu.
We wrześniu 1939 został komendantem obrony cywilnej Torunia. Podczas II wojny światowej pracował w Krakowie jako robotnik w Elektrowni Miejskiej.
Od kwietnia 1945 zamieszkał w Gdańsku, gdzie wziął czynny udział w odbudowie, uruchomieniu i organizacji Politechniki Gdańskiej. Zorganizował Wydział Elektryczny, na którym wykładał od listopada 1945 i którego dziekanem był w latach 1945-1950. W 1946 został powołany na profesora nadzwyczajnego, w 1950 na Politechnice Warszawskiej uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a w 1958 otrzymał nominację na profesora zwyczajnego.
W latach 1951-1954 i w roku akademickim 1959/1960 pełnił funkcję prorektora Politechniki Gdańskiej, zaś w latach 1954/1955 i 1960-1966 rektora tej uczelni. 
Od 1945, przez 24 lata był kierownikiem Katedry Urządzeń Elektrycznych, Sieci i Gospodarki Elektrycznej, przemianowanej później na Katedrę Elektroenergetyki. Z katedry tej wyłoniły się w latach późniejszych: Katedra Elektrotechniki Przemysłowej (1957), Katedra Automatyki (1966) i Ośrodek Obliczeniowy (1966). W 1969 z połączenia kilku katedr utworzono Instytut Elektroenergetyki i Automatyki, którego dyrektorem był aż do przejścia na emeryturę w 1974.
W latach 1961-69 był posłem na Sejm PRL. Od 1968 przewodniczącym Frontu Jedności Narodu, a od 1969 – Polskiego Komitetu Gospodarki Energetycznej NOT. Od 1969 r. członkiem Polskiego Komitetu ds. UNESCO.
W 1978 opracował dwutomową ekspertyzę nt. zagadnień paliwowo-energetycznych i surowcowych. Był autorem ponad 300 prac z dziedziny energetyki, wieloletnim przewodniczącym Komitetu Problemów Energetyki PAN, wieloletnim członkiem Polskiego Komitetu Światowej Rady Energetycznej, członkiem honorowym Uniwersytetu w Manchester (W. Brytania). W latach 1970–75 był także członkiem Komitetu Badań i Prognoz PAN „Polska 2000”.
W 1975 został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Politechniki Gdańskiej.

Z 11. Stanisław Trzetrzewiński (1901-1964)

8


Współpraca pomiędzy S. Trzetrzewińskim a K. Szpotańskim dotyczyła działalności w SEP.
S. Trzetrzewiński studiował na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Jeszcze podczas studiów (  1925 r.) został asystentem w Zakładzie Miernictwa Elektrycznego i Wysokich Napięć. Na stanowisku asystenta w Politechnice Warszawskiej pracował do roku 1934. W latach 1929 - 1930 był radcą technicznym w Urzędzie Patentowym w Warszawie w zakresie wynalazków z miernictwa elektrycznego, wysokich napięć, materiałów magnetycznych i lamp. W 1934 r. inż. S. Trzetrzewiński przeniósł się do Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie.
W czasie wojny prowadził przedsiębiorstwo elektroinstalacyjne i był rzecznikiem patentowym. Po wojnie od 1 listopada 1945 r. rozpoczął pracę na Politechnice Gdańskiej na stanowisku profesora nadzwyczajnego na Katedrze Miernictwa Elektrycznego i Wysokich Napięć na Wydziale Elektrotechnicznym. Pełnił funkcje prodziekana Wydziału (1956-1959) a potem, od  1959 r. do 1964 r. funkcję dziekana Wydziału Elektrycznego. Uczestniczył w uroczystym spotkaniu z K. Szpotańskim w Gdańsku w 1963 r.
Do SEP należał od 1929 r. Był sekretarzem obrad sekcji miernictwa podczas pierwszego wspólnego zjazdu elektryków polskich i czeskich w Warszawie (1933). Od 1935 r. był członkiem Komisji Przyrządów SEP, a od 1937 r. członkiem Komisji Patentowej i jej podkomisji redakcyjnej przy Zarządzie Głównym SEP. Z ramienia SEP został członkiem ogólnokrajowej Komisji Patentowej, którą powołano wówczas w celu nowelizacji polskiego prawa o wynalazkach.

Z12. Prof. Janusz Groszkowski (1898-1984)

9


Prof. Janusz Groszkowski zajmował się elektroniką i radiotechniką. Ukończył Politechnikę Warszawską (1919) i Oficerską Szkołę Łączności w Paryżu (1922). Otrzymał tytuł prof. nadzwyczajnego ( 1929) i prof. zwyczajnego ( 1935), związany przede wszystkim z Politechniką Warszawską.  Był członkiem SEP od 1919 r. i prezesem SEP (1936/37). Jego współpraca z K. Szpotańskim dotyczyła działalności w SEP.
Po wojnie był Przewodniczącym Polskiej Akademii Nauk (1962-1971) , bezpartyjnym posłem na Sejm (1972-1976), przewodniczącym Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (1971-1976) oraz zastępcą przewodniczącego Rady Państwa (1972-1975). w 1976 roku Janusz Groszkowski zrzekł się funkcji państwowych. Był to protest
przeciw zachowaniu niektórych ówczesnych decydentów i Prokuratury Generalnej. 
W październiku 1980 roku podczas Sesji Nadzwyczajnej Zgromadzenia Ogólnego PAN prof. J. Groszkowski wygłosił przemówienie na temat moralnych powinności uczonych oraz wypaczeń, jakie nastąpiły w środowisku naukowym w Polsce, w latach siedemdziesiątych.

Z13.Prof. Roman Podoski (1873- 1954) 

10


Roman Podoski (ur. 15 sierpnia 1873 w Dąbrowicach k. Lwowa, zm. 23 listopada 1954) – polski uczony elektryk, pionier elektryfikacji polskich kolei, profesor Politechniki Warszawskiej, współzałożyciel Stowarzyszenia Elektryków Polskich.
Ukończył gimnazjum księży Pijarów w Tarnopolu, następnie studiował na Politechnice Lwowskiej, jednak w 1893 przeniósł się na Wydział Elektromechaniczny Politechniki w Zurychu ( ukończył w 1896 r ). Pracował w wielu firmach, w wielu miastach – Zurych, Kolonia, Katania, Kijów, Kniaży, Warszawa, Chorzów, Kraków, Gdańsk. Wykładał: na Politechnice Warszawskiej, w Szkole Wawelberga i Rotwanda, w Akademii Górniczej. 
Habilitacje uzyskał w 1923 r.,  był profesorem tytularnym na Politechnice Warszawskiej (1933), profesorem zwyczajnym (1946).
W jego kontaktach z Kazimierzem Szpotańskim można wyróżnić kilka istotnych zdarzeń. Obaj panowie byli współzałożycielami SEP i obaj byli prezesami stowarzyszenia. Profesor odwiedzał Fabrykę Szpotańskiego. Fabryka wyprodukowała specjalną serię bezpieczników prądu stałego o napięciu 3000 V, dla warszawskiego węzła kolejowego, którego elektryfikacja nastąpiła z inicjatywy profesora. W 1939 r. w Nowym Jorku odbywała się Światowa Wystawa. Na tej wystawie produkt Fabryki Szpotańskiego – transformator Mierniczy 400 kV, otrzymał srebrny medal. W tym czasie prof. R. Podoski przebywał w Nowym Jorku. To on odebrał medal, przywiózł do Polski i przekazał go Kazimierzowi Szpotańskiemu.

B. Pracownicy Fabryki Szpotańskiego - po wojnie 
pracownicy naukowi
Z grona pracowników Fabryki Szpotańskiego, z okresu przedwojennego i okresu wojny, wyszli znani organizatorzy, profesorowie i docenci wyższych uczelni w okresie powojennym.

Z14. Kazimierz Bonawentura Auleytner (1914 - 2006)  

11


Studiował na Politechnice Warszawskiej, tytuł inż. elektryka uzyskał w  1939 r. W 1941 r. został zatrudniony w Fabryce Szpotańskiego,  na stanowisku kierownika laboratorium konstrukcji technicznych. Po wojnie w latach 1949-1958 w upaństwowionej Fabryce Szpotańskiego  pełnił obowiązki kierownika fabrycznego Laboratorium Wysokich Napięć.
Jednocześnie w roku 1949 r. rozpoczął pracę na Politechnice Warszawskiej na Wydziale Elektrycznym. W latach 1976-1989 pracował w Politechnice Lubelskiej na Wydziale Elektrycznym. W   1979 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego.
W latach 80. pełnił obowiązki Kierownika Katedry Elektroenergetyki P. Lubelskiej.

Roman Barański (1914-1986)
Docent inż. elektryk wysokich napięć i elektropneumatyki, pracował w ośrodkach naukowych na Śląsku i w Łodzi. Studia na  Politechnice Warszawskiej ukończył w 1939 r. Następnie pracował w Fabryce Szpotańskiego na Kamionku. Po wojnie w 1945 r. został delegowany do Katowic jako doradca dyrektora w Stowarzyszeniu Dozoru Kotłów. W latach 1951-56 wykładał na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach, będąc równocześnie  pracownikiem na stanowisku docenta w Instytucie  Energetyki w Katowicach. W latach 1956 – 72 pracował Wydziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej. W latach 1966-68 był prodziekanem Wydziału Elektrycznego Politechniki Łódzkiej. Działał  w Polskim Komitecie Normalizacyjnym, Instytucie Energetyki i w Centrum Naukowym Kolejnictwa. Współpracował z przemysłem, m.in. z jego inicjatywy i pod jego nadzorem w Łódzkich Zakładach Radiowych podjęto produkcję półprzewodnikowych elementów cyfrowych.

Stanisław Dzieżbicki (1910-1988)
Twórca łódzkiej szkoły naukowej aparatów elektrycznych, współtwórca Politechniki Łódzkiej. 
Odbył studia na Oddziale Elektrycznym Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej. Tam też w 1934 r., jeszcze jako student, rozpoczął swoją działalność dydaktyczną i naukową jako młodszy asystent w Katedrze Maszyn Elektrycznych, pod kierunkiem znanego szerokiemu kręgowi elektryków prof. dr. K. Idaszewskiego.
W 1937 r. podjął pracę w Biurze Technicznym Fabryki Szpotańskiego. Jako jeden z konstruktorów fabryki inż. S. Dzierzbicki wdrażał licencje lub opracowywał szereg nowych w Polsce typów aparatów wysokiego napięcia i uruchamiał ich produkcję, w tym wyłączników powietrznych, odłączników i bezpieczników. W czasie wojny pracował przy montażu aparatów niskiego napięcia, później ponownie w Biurze Technicznym, a w 1942 r. został kierownikiem Działu Rozdzielni tejże fabryki. Projektował m. in. wyłącznik i odłączniki, a także kierował montażem rozdzielnic. Jednocześnie projektował szereg rozdzielni wysokiego napięcia i prowadził prace z zakresu normalizacji i katalogowania produkcji fabryki. 
W marcu 1945 r. przeniósł się wraz z żoną i matką do Łodzi, gdzie na polecenie Centralnego Zarządu Przemysłu Elektrotechnicznego zajmował się uruchamianiem działów montażowych w  Państwowej Fabryce Aparatów Elektrycznych (późniejszego „Elesteru").
  W październiku 1945 r. rozpoczął pracę jako starszy asystent w Katedrze Elektroenergetyki Wydziału Elektrycznego Politechniki Łódzkiej. W 1955 r. uzyskał tytuł docenta. W 1962 r. został wybrany Dziekanem Wydziału Elektrycznego, którą to funkcję pełnił do r. 1966 r. W 1964 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1971 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

Z17. Mieczysław Eisele ( 1909-1979)

12


Mieczysław Eisele w czasie wojny przyjechał ze Lwowa do Warszawy i pracował w Fabryce Szpotańskiego, między innymi prowadził wykłady na kursach KES. W 1945 r. jako pracownik Fabryki Szpotańskiego został skierowany przez Tymczasowy Państwowy Zarząd  Fabryki do uruchamiania aparatów rentgenowskich w ośrodkach służby zdrowia na Mazurach. Wtedy w Olsztynie powstawała Akademia Rolniczo Techniczna. Mgr. inż M. Eisele zaproponowano pracę  w  akademii na stanowisku profesora i do tego mieszkanie. Szpotańscy często odwiedzali państwa Eisele w Olsztynie.
Prof. Mieczysław Eisele urodził się w Saratovie. Ukończył Politechnikę Lwowską, gdzie przez kila lat pracował. W czasie wojny pracował w FAE. Po wojnie w Akademii Rolniczo Technicznej w Olsztynie. Równolegle do nowej pracy był kierownikiem Katedry Maszynoznawstwa Mleczarskiego w Państwowej Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie, do 1952 r. Był specjalistą w zakresie urządzeń i aparatury w przemyśle spożywczym, a w szczególności w przemyśle mleczarskim. W latach 1953-60 był dziekanem Wydziału Nauki o Żywności. 
Prof. M. Eisele miał dużo innych zainteresowań. W 1946 r. był współzałożycielem koła łowieckiego „Głuszek”, a od 1949 r. członkiem Yacht Klubu Polska Olsztyn .

Z18. Włodzimierz Gogolewski (1909-1971)

13


Studiował na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, który ukończył 20. czerwca 1933 r., uzyskując tytuł inżyniera elektryka. W latach 1933-34 odbywał czynną służbę wojskową. Pracę zawodową rozpoczął w 1934 r. w Polskim Związku Przedsiębiorstw Elektrotechnicznych. Następnie pracował w Warszawskiej Dyrekcji Poczt i Telegrafów oraz w Polskich Zakładach Skody w Warszawie w charakterze konstruktora transformatorów i maszyn elektrycznych, a od lipca 1936 r. do marca 1938 r. w Fabryce Szpotańskiego, na stanowisku konstruktora przyrządów rozdzielczych.
Uczestniczył w  kampanii wrześniowej, w dniu 8. października 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej. W kilku obozach jenieckich przebywał do kwietnia 1945 r. W niewoli rozpoczął pracę dydaktyczną, wygłaszając w ramach działalności SEP cykle odczytów dla elektryków na temat eksploatacji i uszkodzeń maszyn elektrycznych. W obozie Oflag IIc był współorganizatorem Kursów Politechnicznych dla studentów lat wyższych Wydziałów Elektrycznych.
W maju 1945 r. Przyjechał do Wrocławiu. W latach 1945-1950 pracował w przedsiębiorstwie instalacji elektrycznych „Elektrosprzęt”, którego był współwłaścicielem. 
W sierpniu 1948 r. rozpoczął pracę na Politechnice Wrocławskiej w Katedrze Techniki Wysokich Napięć jako starszy asystent, a następnie adiunkt. Od marca 1952 r. pełnił funkcję dziekana Wydziału Elektrycznego WSI. Po połączeniu WSI z Politechniką Wrocławską pełnił w latach 1955-1960 funkcję kierownika Studium Wieczorowego Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej z tytułem zastępcy profesora.
Jednocześnie od marca 1951 r. pracował w BPiSPUE  Elektroprojekt Wrocław na stanowisku starszego projektanta, kierownika pracowni i kierownika wrocławskiej ekspozytury. Od października 1961 r. był starszym wykładowcą w Katedrze Urządzeń Elektrycznych Politechniki Wrocławskiej. W listopadzie 1961 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych.
Od września 1968 r. był kierownikiem Zakładu Elektrycznych Urządzeń Górniczych w ramach powołanego Instytutu Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej.
Działalność społeczną rozpoczął jeszcze przed wojną: od 1933 r. w Związku Polskich Inżynierów Elektryków, a następnie w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich. Po przybyciu do Wrocławia w 1945 r. brał czynny udział w pracach komitetu organizacyjnego Wrocławskiego Oddziału SEP i był jednym z członków założycieli Oddziału SEP, który powstał we wrześniu 1946 r. We Wrocławskim Oddziale SEP, w latach 1952-1953 i 1961-1969 pełnił funkcję wiceprezesa, a w latach 1969-1971 był prezesem Oddziału.

Z19. Zdzisław Grunwald (1911-1996)

14


Studia wyższe ukończył na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej w 1937 r. Pracę zawodową rozpoczął w Fabryce Szpotańskiego, gdzie pracował do wybuchu Powstania Warszawskiego. Specjalizował się w napędach dźwigowych, był cenionym projektantem. W czasie wojny pojął działalność konspiracyjną, przyjął pseudonim „Zych”. Był dowódcą  plutonu nr 239 ruchu oporu zgrupowania „Żubr” AK, złożonego z pracowników Fabryki Szpotańskiego. Został ranny w dniu 30-09-1944, a następnie wywieziony do Niemiec.
Po wojnie pracował w Państwowych Zakładach Dźwigowych oraz na stanowisku docenta w Katedrze Dźwigów Politechniki Łódzkiej. Od 1950 r. na Politechnice Warszawskiej. Pełnił tam różne funkcje będąc od 1964 r. kierownikiem Katedry Napędów Elektrycznych, a następnie po reorganizacji struktury Wydziału, kierownikiem Zakładu Elementów Automatyki i Automatyki Napędów, wchodzącego w skład Instytutu Sterowania i Elektroniki Przemysłowej. Był prodziekanem oraz pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji w komisjach senackich i wydziałowych. Angażował się bardzo w prace nad powołaniem Wydziału Elektrycznego w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Lublinie. Od 1964 r. był pełnomocnikiem dziekana Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej ds. łączności z Wyższą Szkołą Inżynierską w Lublinie. Przez kilkanaście lat zatrudniony był również w WSI. w Lublinie, a później w Politechnice Lubelskiej.

Z20. Alfons Hoffmann (1885-1963), profesor

15


Alfons Hoffmann był zaprzyjaźniony z Kazimierzem Szpotańskim, zarówno poprzez działalność w zakresie elektryfikacji Polski jak i stowarzyszeniową w SEP. Obaj byli prezesami SEP w kolejnych kadencjach. Po raz pierwszy współpracowali ze sobą w 1922 r. na I-Ogólnopolskim Zjeździe Kupców i Przemysłowców Elektrotechnicznych w Toruniu.  Kiedy w 1924 r. K. Szpotański przekształcił swoją fabrykę w spółkę akcyjną A. Hoffmann był członkiem zarządu spółki. Kiedy A. Hoffmann uruchomił Fabrykę Grzejników, K. Szpotański promował jej wyroby. W okresie wojny K. Szpotański zatrudnił A. Hoffmanna, pod pseudonimem „Hamerski”  w Międzylesiu na stanowisku kierownika kuźni, chroniąc go przed prześladowaniami niemieckimi. 
Alfons Hoffmann ukończył Politechnikę Gdańską. Był działaczem państwowym i społecznym.  W swojej działalności  społecznej aktywnie działał w  towarzystwie śpiewaczym w Gdańsku i na także w Polskim Towarzystwie Gimnastycznym SOKÓŁ . W latach 1918 - 1920 działał na rzecz powrotu Pomorza do odrodzonej Polski. 
Był twórcą pierwszego w Polsce systemu wysokich napięć (60 kV) - na Pomorzu, kierował budową  wielu elektrowni wodnych. Był dyrektorem Śląskich Zakładów Elektrycznych, prezesem Związku Elektrowni Polskich. W kadencji 1937-1938 był prezesem SEP.
Po wojnie współpracował z prof. Kazimierzem Kopeckim. W latach 1949-1955 podjął pracę dydaktyczną na Politechnice Gdańskiej w Katedrze Elektroenergetyki. Prowadził wykłady i projektowanie z sieci elektrycznych, grzejnictwa i z elektrowni wodnych. W 1956 r. podjął prace w Instytucie Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku. W tym czasie został również członkiem Komitetu Gospodarki Wodnej PAN oraz członkiem Komitetu Elektryfikacji Polski. W 1957 r. został uhonorowany tytułem profesora nadzwyczajnego i odznaczony Krzyżem Oficerskim Odrodzenia Polski.

Kaszuba Adam (1903-1991
Dyplom inżyniera uzyskał w Politechnice Warszawskiej w 1931 r. Do wybuchu wojny pracował w Elektrowni Łaziska, a następnie w Fabryce Aparatów Elektrycznych K. Szpotańskiego.
Wojnę spędził w Wilnie. Od 1946 r.  mieszkał w Sopocie. Kierował odbudową oraz budową obiektów elektroenergetycznych, był też  nauczycielem w Gdańskich Technicznych Zakładach Naukowych. Od 1950 r. do emerytury (1968) był głównym specjalistą elektrykiem w Gdańskim Biurze Projektów Budownictwa Przemysłowego.
Równolegle pracował na stanowisku zastępcy profesora na Politechnice Gdańskiej (1952 – 1967). Wykładał oświetlenie oraz instalacje elektryczne. Od roku 1959 był kierownikiem Ośrodka Rzeczoznawstwa  w SEP O. Gdański.

Z22. Witold Kotowski (1900-1986)

16


Inżynier W. Kotowski w czasie wojny był wykładowcą na kursach KES w Fabryce Szpotańskiego.
Po wojnie, od 1946 r. był zastępcą profesora w Katedrze  Podstaw Elektrotechniki na Politechnice Warszawskiej.
Członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1946). Członek PTETiS, a  w latach 1961-63 przewodniczący  Prezydium Zarządu Oddziału Warszawskiego. W latach 1964-69 był pełnomocnik Dziekana  Wydziału Elektrycznego ds. WSI w Białymstoku.

Janusz Lechosław Maksiejewski 
Po ukończeniu studiów Janusz Lechosław Maksiejewski pracował w Fabryce Szpotańskiego. Po wojnie przeniósł się do Łodzi, gdzie pracował  na Politechnice Łódzkiej. Po kilkunastu latach powrócił do Warszawy i pracował na stanowisku docenta na  Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, do 1966 r. Był też starszym wykładowcą w  University of Salford, Department of Electrical Engineering (W. Brytania).

Z24.Czesław Mejro (1908-1986)

17


Profesor Czesław Mejro urodził się 31 stycznia 1908 w Warszawie. W roku 1932 ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Brał udział w projektowaniu linii energetycznej 150 kV Mościce - Starachowice. W latach 1936 - 1944 pracował w Fabryce Szpotańskiego na Kamionku i w Międzylesiu , z przerwą na udział w kampanii wrześniowej 1939, będąc uczestnikiem obrony Modlina. Uczestniczył w przygotowywanym w konspiracji Projekcie Elektryfikacji Polski. W 1944 roku został wywieziony wraz z urządzeniami Fabryki K. Szpotański do Wiednia, gdzie do wyzwolenia pracował jako robotnik.
Po drugiej wojnie światowej był naczelnym dyrektorem Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Mazurskiego w Olsztynie. Od początku 1946 roku rozpoczął działalność dydaktyczną w Politechnice Warszawskiej, równocześnie biorąc udział w projektowaniu i nadzorowaniu wykonawstwa urządzeń elektrycznych gmachów Elektrotechniki, Fizyki, Głównego, Chemii, Lotniczego i Techniki Cieplnej. W 1950 roku został profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Elektrycznym, w latach 1951 - 1952 był prodziekanem, a w latach 1952 - 1954 dziekanem Wydziału Elektrycznego, w latach 1954 - 1955 był także prorektorem. Od 1962 pracował w Instytucie Techniki Cieplnej Wydziału MEiL w Katedrze Energetyki Jądrowej, następnie w Katedrze Siłowni i Gospodarki Energetycznej, od 1965 roku był kierownikiem Zakładu Gospodarki Energetycznej. 
W 1966 r. w czasie uroczystości pogrzebowych Kazimierza Szpotańskiego, pożegnał zmarłego w imieniu byłych pracowników fabryki i pracowników nauki.
W latach 1976-80, był członkiem Instytutu Podstawowych Problemów Techniki.
Zmarł 24 03 1986 r.

Kazimierz Monikowski 
K. Monikowwski przed wojną był adiunktem w Zakładzie Chemii Technicznej na Uniwersytecie Stefana Batorego (USB)w Wilnie, doktor  nauk lekarskich. W czasie wojny przeniósł się do Warszawy i pracował w Fabryce Szpotańskiego, prowadził szkolenia elektryków na kursach KES.  
Po II Wojnie Św. przeniósł się do Łodzi i dołączył do dużej grupy byłych pracowników USB w Wilnie, a po wojnie zatrudnionych w Akademii Medycznej. Był profesorem, kierownikiem Katedry Nauki o Środkach Spożywczych AM w Łodzi (1947-1960).
Był też  członkiem Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, a w latach 1956-1970 przewodniczącym oddziału łódzkiego.

Stefan Nowicki (1912-1992)
S. Nowicki ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Po odsłużeniu wojska rozpoczął pracę w Fabryce Szpotańskiego na Kamionku w dziale urządzeń silnoprądowych. W czasie wojny  podjął działalność konspiracyjną w AK (pseudonim Bolek)w ramach zgrupowania Żubr, pluton 239, grupującego pracowników  fabryki. Brał udział w powstaniu warszawski.  
Po wojnie S. Nowicki pracował na stanowisku docenta na Politechnice Łódzkiej. Był kierownikiem Katedry Fizyki Teoretycznej Wydziału Elektrycznego (1958-1961). Od 1961 r. pracował na stanowisku profesora  Instytucie Badań Jądrowych w Świerku.

Z27. Stanisław Nurek ( 1923-2003 )

19


Stanisław Nurek uzyskał dyplom technika elektryka po ukończeniu Państwowej Szkoły Elektrycznej II Stopnia w 1942 r., a następnie rozpoczął swoją pracę zawodową w Fabryce Szpotańskiego. W 1944 r. z częścią załogi fabryki został wywieziony do obozu w Mauthausen. Po powrocie do kraju w maju 1945 r., ponownie pojął prace w Fabryce Szpotańskiego. Został skierowany na studia w Szkole Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwalda. W 1948 r. po uzyskaniu dyplomu inżyniera powrócił do pracy w upaństwowionej Fabryce Szpotańskiego, gdzie pracował do 1965 r., doszedł do stanowiska zastępcy  głównego konstruktora. W 1960 r. uzyskał stopień mgr inż. elektryka na Politechnice Warszawskiej. W 1965 r. przeszedł do pracy w Instytucie Elektrotechniki na stanowisku adiunkta, a następnie docenta. W 1968 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych na Politechnice Gdańskiej. Niezależnie w latach 1970-1975 wykładał na Politechnice Białostockiej.
Od 1952 r. był członkiem SEP. W latach 1984-1989 był prezesem Oddziału Warszawskiego. Pełnił również różne funkcje w Zarządzie Głównym SEP.


Z28. Dr Leonard Sosnowski (1911-1986)

18


L. Sosnowski,  fizyk, specjalizował się w  dziedzinie fizyki półprzewodników i  teorii zjawisk fotoelektryczych.  Sukces  na skalę światową przyniosło mu odkrycie  złącza p-n w półprzewodnikach ( 1947 r.).  
Urodził się 19 lutego 1911 w Twerze nad Wołgą, od 1919 r. mieszkał w Warszawie. 
Studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim. W  1932 r. został asystentem prof. Stefana Pieńkowskiego – twórcy ośrodka fizyki doświadczalnej w Warszawie na ul. Hożej. Studia ukończył w 1933 r. W latach 1936–1938, będąc na stypendium, pracował w Laboratorium Cavendisha w Cambridge. W czasie wojny prowadził wykłady na kursach KES w Fabryce Szpotańskiego. W 1944 r. obronił pracę doktorską na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Uczestniczył w powstaniu warszawskim w oddziale im. Kilińskiego. Po powstaniu został wywieziony do obozu jenieckiego w Niemczech. Po zakończeniu wojny pojechał do Anglii, gdzie pracował w laboratorium Admiralicji. 
W 1947 r. powrócił do Warszawy i rozpoczął pracę w Zakładzie Fizyki UW w Katedrze Radiologii i Elektroniki (KRiE). 
W latach 1954-1966 był dyrektorem Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk. W latach 1966–1972 był dziekanem Wydziału Fizyki UW.
Prof. L. Sosnowski był członkiem Polskiej Akademii Nauk (od 1960 r.) i jej wiceprezesem (1981-1983). W latach 1978–1981 pełnił funkcję prezesa Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej ( IUPAP ).

Z29. Dr inż. Jerzy Ignacy Skowroński (1901-1986)

 
20


Początkowo studiował na Wydziale Filozoficzno-Filologicznym Uniwersytetu Warszawskiego, jednak w 1921 r. przeniósł się na Wydział Elektryczny Politechniki Warszawskiej. Szybko stał się współpracownikiem prof. K . Drewnowskiego, współpracował również z dr S Szporem. Doktorat uzyskał w 1937 r.   
W okresie międzywojennym  aktywnie działał w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich. Był  członkiem Centralnej Komisji Elektrotechnicznej i Centralnej Komisji Słownictwa Elektrotechnicznego oraz kierownikiem Biura Znaku Przepisowego SEP. 
W okresie okupacji zajął się działalnością dydaktyczną. Był  wykładowcą i kierownikiem laboratorium elektrotechnicznego w Wyższej Szkole Technicznej. Jednocześnie prowadził wykłady na kursach KES w Fabryce Szpotańskiego.
W 1945 r. przeniósł się na Śląsk. Otrzymał stanowisko dyrektora dolnośląskiej energetyki. Jednak jego prawdziwym powołaniem była praca dydaktyczna i naukowa. Już w roku akademickim 1946/47 został Dziekanem Wydziału Mechaniczno-Elektrotechnicznego 
i kierownikiem Katedry Wysokich Napięć wraz z mianowaniem na profesora nadzwyczajnego.
Już w 1952 r. profesor został zaliczony do grona członków korespondentów PAN, a w 1964 r. stał się członkiem rzeczywistym Akademii. Miał szczególne zasługi organizacyjne związane z procesem tworzenia Wydziału Elektrycznego na Politechnice Wrocławskiej oraz  naukowe, związane z materiałoznawstwem,  technologią elektrotechniczną oraz
krioelektrotechniką. 
Po przejściu na emeryturę pozostał aktywny naukowo. 

Z30.Walenty Starczakow (1906-1999)

21


Prof. Walenty Starczakow,  elektryk o specjalności przekładniki i materiałoznawstwo elektrotechniczne.
Profesor Walenty Starczakow ukończył szkołę średnią  w Warszawie. Następnie rozpoczął pracę w Fabryce Szpotańskiego. Był bardzo zdolnym pracownikiem, dlatego poszedł na studia, na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej.  Studia ukończył w 1935 r. dalej  pracował   Fabryce Szpotańskiego, pod kierunkiem dr Stanisława Szpora.
W październiku 1945 roku rozpoczął pracę na Wydziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej w Katedrze Podstaw Elektrotechniki na stanowiskach kolejno: starszego asystenta, adiunkta i docenta. W  1957 r. został kierownikiem Katedry Elektrotechniki Ogólnej. Dzięki niemu Katedra ta stała się cenionym ośrodkiem naukowym, w szczególności w zakresie przekładników i materiałoznawstwa elektrycznego. 
W 1967 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk technicznych. Był prodziekanem ds. nauki Wydziału Elektrycznego, a w latach 1971–1975 dyrektorem Instytutu Podstaw Elektrotechniki. 

Z31. Dr Stanisław Szpor (1908-1981)

23


Prof. Stanisław Szpor był elektrykiem o rozgłosie międzynarodowym, współtwórcą elektryki polskiej, wybitnym pedagogiem, uczonym i konstruktorem. Specjalista z techniki wysokich napięć, elektryczności atmosferycznej i aparatów elektrycznych.
Po ukończeniu studiów w 1931 r. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej pozostał na Uczelni do 1933 r. W latach 1933-1939 pracował w Fabryce Aparatów Elektrycznych K. Szpotańskiego w Warszawie. W tym okresie miał wiele osiągnięć naukowych i konstrukcyjnych, zwłaszcza w zakresie suchych transformatorów mierniczych i pierwszych polskich aparatów rentgenowskich, potwierdzonych polskimi i niemieckimi patentami wynalazczymi oraz srebrnym medalem na Światowej Wystawie w Nowym Jorku w 1939 r. Pracę habilitacyjną pt. "Nowe rozwiązania w dziedzinie suchych transformatorów mierniczych" obronił w 1939 r.
Stanisław Szpor przez wiele lat mieszkał w domu Szpotańskich. Po wojnie pracując w Gdańsku, już jako profesor  często przyjeżdżał do Warszawy i nocował u Szpotańskich. Z jego mieszkania w Gdańsku korzystali państwo Szpotańscy, kiedy z dziećmi przyjeżdżali nad morze.
We wrześniu 1939 r. brał udział w obronie Warszawy, za co został  odznaczony Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji Warszawy przedostał się do Francji i tam wstąpił do 2 Dywizji Strzelców Pieszych pod dowództwem Gen. bryg. B.P. Tetlinga. W czerwcu 1940 r. został osadzony w obozie dla internowanych w Winterthur ( Szwajcaria ) . Po zakończeniu wojny w  latach 1945-1947  r., pracował w firmie Delle, głównie w zwarciowni. Następnie powrócił do kraju  i rozpoczął pracę jako zastępca profesora na Politechnice Warszawskiej. Zostaje też zaangażowany do  upaństwowionej Fabryki Szpotański ego, jako kierownik biura rozwojowego. Jednak po kilkunastu tygodniach przeniósł się do Gdańska, gdzie na Politechnice Gdańskiej tworzy Katedrę Wysokich Napięć i Przyrządów Rozdzielczych, której następnie był wieloletnim kierownikiem.
    
Z32.Bohdan Walentynowicz  (1912-1984)

22


W czasie wojny wykładał na kursach KES w Fabryce Szpotańskiego. Brał udział w zespole SEP, opracowującym plan rozwoju sieci elektroenergetycznych w Wolnej Polsce.Był żołnierzem Armii Krajowej w stopniu podporucznika. Brał udział w Powstaniu Warszawskim.
W 1945 r. rozpoczął pracę na stanowisku starszego asystenta w  Katedrze Maszyn Elektrycznych i Transformatorów Politechniki Łódzkiej. Profesor Politechniki Warszawskiej i Polskiej Akademii Nauk. Redaktor naczelny Przeglądu Elektrotechnicznego i kwartalnika Polskiej Akademii Nauk "Zagadnienia naukoznawstwa".

Z33. Zbigniew Woynarowski ( 1914-1988)

 
24


W październiku 1939 r. uzyskał tytuł inżyniera na Politechnice Lwowskiej. Po studiach przyjechał do Warszawy i do czerwca 1940 r. pracował w Fabryce Szpotańskiego. Choroba matki zmusiła go do wyjazdu w rodzinne strony do Mysłowic. Do końca 1946 r. pracował w kopalni węgla Modrzejów w Niwce, a od 1.01.1947 w fabryce Aparatur Termicznych R. Posławski w Bielsku-Białej. Od 1954 r. objął stanowisko adiunkta w Katedrze Wysokich Napięć i Przyrządów Rozdzielczych Politechniki Gdańskiej.
Pełnił funkcje kierownika Katedry Podstaw Konstrukcji Urządzeń Elektrycznych
(1958–1968), kierownika Zakładu Elektrotechnologii (1968-1984), dziekana Wydziału
Elektrycznego (1964-1968 i 1975-1978 oraz był członkiem Komitetu Elektrotechniki PAN (1980–1984).Uzyskał tytuł prof. nadzwyczajnego.


Z34.  Tadeusz Żarnecki (1907-1991)

25


W latach 1926-32 studiował na Wydziale Elektrycznym PW. Dyplom inżyniera elektryka uzyskał po odbyciu służby wojskowej w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu (1934). Pracę zawodową rozpoczął w Wytwórni Maszyn Elektrycznych “Elektrobudowa" S.A. w Łodzi. W 1936 r. przeniósł się do Fabryki Szpotańskiego, gdzie pracował do wybuchu wojny, jako konstruktor, a następnie kierownik działu. We wrześniu 1939 r. walczył w obronie Warszawy , jako powołany do służby czynnej w stopniu podporucznika. Do końca wojny, przebywał w oficerskich obozach jenieckich.
Po powrocie do kraju w maju 1945 r., otrzymał stanowisko naczelnego dyrektora Centralnego Zarządu Przemysłu Elektrotechnicznego. W   1949 r. został przeniesiony na stanowisko wicedyrektora do Biura Elektryfikacji Kolei, a w grudniu 1950 r. do Biura Projektów “Prozamet".
W  1950 r. rozpoczął pracę w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej w Warszawie i w roku akademickim 1950/1951 był dziekanem Wydziału Elektrycznego. W latach 1951-1966 był rektorem tej szkoły. Profesorem nadzwyczajnym został mianowany w grudniu 1964 r. W 1966 r. WSI została przyłączona do Politechniki Warszawskiej. T. Żarnecki otrzymał stanowisko kierownika Katedry Elektrotechniki Przemysłowej na Wydziale Elektrycznym. 
Niezależnie w 1953 r. rozpoczął   pracę w Zakładzie Maszyn i Napędów Elektrycznych Instytutu Elektrotechniki. 
Był członkiem SEP. Pełnił funkcję wiceprezesa (1949-50), prezesa (1950-51) i ponownie wiceprezesa (1951-53).
Na emeryturę przeszedł w roku 1970 r.

Wacław Żmigrodzki (1908-1995)

27


Pracował w Fabryce Szpotańskiego, zajmował się aparaturą niskiego napięcia, opracował również nowy typ mechanizmu do rozruszników samochodowych. Po wojnie wykładał na Politechnice Warszawskiej, pracował w Instytucie Elektrotechnicznym.


Z36. Józef Junosza Podoski ( 1900-1984)

26

Studia na Politechnice Warszawskiej ukończył w 1929 r. Pełnił funkcję Sekretarza Generalnego SEP przez 10 lat (1929-39). Był znakomitym sekretarzem SEP, potrafił integrować środowisko elektryków. Był niezwykle zasłużonym organizatorem prac stowarzyszeniowych oraz inicjatorem rozwijania różnorodnych form działalności SEP. 
Brał udział w kilku kongresach i zjazdach międzynarodowych, m.in. Międzynarodowym Kongresie Elektrycznym w Paryżu (CEI), w Anglii (1938), z przebiegu której napisał wspólnie z prof. Kazimierzem Drewnowskim sprawozdanie. Był członkiem Polskiego Komitetu Wielkich Sieci Elektrycznych (PKWSE).
We wrześniu 1939 r. Józef Podoski zgłosił się na ochotnika do wojska i został wysłany na wschód. Po powrocie do Warszawy, w pierwszym okresie okupacji niemieckiej, w porozumieniu z inż. Kazimierzem Szpotańskim utworzył biuro pomocy dla elektryków, którzy z różnych względów znaleźli się w trudnych warunkach materialnych. W biurze tym zajmował się rozprowadzaniem funduszy pomocy, a później, zatrudniony w dziale zakupów Fabryki Szpotańskiego, prowadził dalej tę akcję.
We wrześniu 1940 r. wyjechał z okupowanej Polski i przez Szwajcarię, Portugalię, Anglię dotarł do Kanady. W maju 1941 r. został przydzielony do Polish Information Center (PIC) w Nowym Jorku, a w październiku wysłany do Chicago, gdzie kierował oddziałem PIC na obszar środkowo-wschodni Stanów Zjednoczonych. Od marca 1943 r. został mianowany przez rząd polski w Londynie dyrektorem PIC w Nowym Jorku i w tym charakterze pracował do czasu likwidacji tej placówki w połowie grudnia 1945 r.
Po II wojnie światowej, w styczniu 1946 r. Józef Podoski przeniósł się do Los Angeles, gdzie od września 1947 r. rozpoczął wykłady ekonomii w Immaculate Heart College. W 1949 r. uzyskał stopień magistra na Uniwersytecie Kalifornijskim, a w grudniu 1952 r. egzamin doktorski. Od 1949 r. wykładał jako "associate professor" również w Los Angeles State College.
W lutym 1953 r. rozpoczął pracę w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie w Aerospace Technology Division jako specjalista (analityk), a później starszy specjalista badawczy w zakresie informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej. Przeszedł na emeryturę w 1969 r.,  ale pozostał doradcą tej biblioteki w zakresie organizacji międzynarodowych i brał udział w posiedzeniach międzynarodowych organizacji technicznych.
W całym powojennym okresie swojego życia utrzymywał stałe kontakty z Polską, odwiedzał kraj i uczestniczył w kilku zjazdach jubileuszowych SEP.

Z37. Jan Kożuchowski (1911-1994)

28


Prof. Jan Kożuchowski pochodził z rodu Doliwo, czym był spokrewniony z Michałem Doliwo Dobrowolskim. W 1931 r.  podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie, dyplom jej ukończenia uzyskał w 1936 r. Od 1932 r. studiował również na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, które ukończył w 1938 r. Przez kilka miesięcy pracował w  Fabryce   Aparatów Elektrycznych K. SZPOTAŃSKI, a następnie w firmie  „Elis” w Warszawie.
W latach 1946-1951 był specjalistą w Centralnym Zarządzie Energetyki i jednocześnie przyjął propozycję pracy na Politechnice Wrocławskiej. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1951 r., a zwyczajnego w 1961 r.
Dzięki staraniom profesora Zakład Elektroenergetyki P. Wrocławskiej, w 1962 r. został przekształcony w  resortowy Instytut Automatyki Systemów Energetycznych (IASE). W 1971 r. prof. przeniósł się na P. Warszawską.. Na emeryturę przeszedł w 1981 r.
Profesor uczestniczył w pracach licznych stowarzyszeń naukowo-technicznych i radach naukowych. Był m.in. członkiem: kilku komitetów PAN, SEP i wieloletnim działaczem PTETiS. 

A. Profesorowie szczególnie zaprzyjaźnieni z K.  Szpotańskim w okresie międzywojennym
1.inż. Adolf Jan Morawski ( 1815-1940 ), prof. Wydział Elektryczny Politechniki
   Warszawskiej (1937), doradca i konsultant w Fabryce Szpotańskiego;
2.inż.  Bolesław Jabłoński (1890-1956), w okresie międzywojennym wykładał w Szkole 
   Inżynierskiej Wawelberga i Rotwanda.  Po wojnie  prof. Wydziału Elektrycznego 
   Politechniki Warszawskiej (1950);
3. prof. Kazimierz Drewnowski (1881-1952), pierwszy prof. elektrotechniki w Polsce, 
   Politechnika Warszawska (1923);
4. inż. Jan Obrąpalski (1881-1958), prof. Politechnika Śląska (1948-nadzwyczajny, 1956-zwyczajny).  W okresie okupacji przewodniczący konspiracyjnego zespołu elektryfikacji Polski w obecnych granicach.
5. inż. Włodzimierz Szumilin (1901-1977), prof. Politechnika Warszawska. W okresie międzywojennym i w czasie wojny dyrektor ZORK.
6. inż. Kazimierz Kopecki (1904-1984), profesor i rektor Politechniki Gdańskiej. W okresie międzywojennym współpracował z Alfonsem Hoffmanem przy elektryfikacji Pomorza. Uczestniczył w uroczystym spotkaniu z K. Szpotańskim w Gdańsku w 1963 r.
7. inż. Stanisław Trzetrzeziński, profesor i dziekan Wydziału Elektrycznego Politechniki Gdańskiej. Był działaczem SEP od 1929 r. Uczestniczył w uroczystym spotkaniu z K. Szpotańskim w Gdańsku w 1963 r.
8. Roman Podoski, pionier elektryfikacji polskich kolei, profesor Politechniki Warszawskiej, współzałożyciel Stowarzyszenia Elektryków Polskich.


B. Pracownicy Fabryki Szpotańskiego - po wojnie pracownicy naukowi
1. Inż. Kazimierz Auleytner – prof. w P. Warszawskiej, P. Lubelskiej;
 2. Inż. Roman Barański – w P. Śląskiej, doc. w P. Łódzkiej;
 3. Inż. Stanisław Dzierzbicki – prof. w Politechnice Łódzkiej;
 4. Inż. Mieczysław Eisele – prof. na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim;
 5. Inż. Włodzimierz Gogolewski – doc. w  Politechnice Wrocławskiej;
 6. Inż. Zdzisław Grunwald – doc. w P. Łódzkiej, prof. w P. Warszawskiej., P. Lubelskiej
      i P. Białostockiej;
 7. Inż. Alfons Hoffmann – wykładowca w P. Gdańskiej i prof. w Instytucie Budownictwa  
     Wodnego Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku;
 8. Inż. Adam Kaszuba – prof. w Politechnice Gdańskiej;
 9. Inż. Witold Kotowski – doc. w Politechnice Warszawskiej;
10. Inż. J. Lechosław Maksiejewski –  w P. Łódzkiej, doc. w P. Warszawskiej;
11. Inż. Czesław Mejro – prof. w Politechnice Warszawskiej;
12. Inż. Kazimierz Monikowski – prof. w Akademii Medycznej w Łodzi;
13. Inż. Stefan Nowicki – prof. w Politechnice Łódzkiej i w I.B.J.;
14. Inż. Stanisław Nurek – w Politechnice Gdańskiej, doc. w I.El.;
15. Dr Leonard Sosnowski – prof. na Uniwersytecie Warszawskim;
16. Dr inż. Jerzy Ignacy Skowroński – prof. w Politechnice Wrocławskiej;
17. Inż. Walenty Starczakow – prof. w Politechnice Łódzkiej;
18. Dr inż. Stanisław Szpor – dr hab. w P. Warszawskiej, prof. w P. Gdańskiej;
19. Inż. Bohdan Walentynowicz – prof. w P.A.N.;
20. Inż. Zbigniew Woynarowski – prof. w Politechnice Gdańskiej;
21. Inż. Tadeusz Żarnecki  – w W.S.I., prof. w Politechnice Warszawskiej;
22. Inż. Wacław Żmigrodzki – w I.El;
23. Inż. Józef Junosza Podoski – dr ekonomii na U. Kalifornijskim, „associate profesor” Los 
       Angeles State College, pracownik Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych. 
24. Inż. Jan Kożuchowski (w fabryce odbywał tylko staż) – prof. w P.  Wrocławskiej, 
       P. Warszawskiej.

 

 Tekst i zdjęcia: Zbigniew Filinger

 

 

Masz pytania, chcesz zapisać się na egzamin lub skorzystać z naszych usług?